2018 جىلى 20 ناۋرىز كۇنى «جەبەۋ» رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ ءتوراعاسى ءومارالى ادىلبەك ۇلى، دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ باس حاتشىسى، جەبەۋدىڭ كەڭەس مۇشەسى راحىم Aيىپ ۇلى، كەڭەس مۇشەلەرى جەڭىس امىربەك ۇلى، ساۋلەن توققازى ۇلى استانا قالاسىندا قحر-نىڭ قازاقستانداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى چجاڭ حانحۋەي مىرزانىڭ قابىلداۋىندا بولعان، دەپ جازادى Qamshy.kz ۇيىم سايتىنداعى اقپاراتقا سۇيەنىپ.
جۇڭگو ەلشىلىگىنىڭ قىزمەتكەرلەرى «جەبەۋ» بىرلەستىگىنە ناۋرىز مەرەكەسىنە قۇتتىقتاۋ ايتىپ، ءداستۇرلى ديپلوماتيالىق ديالوگتان كەيىن ساۋىردە شۇار-عا ەلشىلىكتىڭ دەلەگاسياسى باراتىندىعىن ايقان. شۇار-داعى قالىپتاسقان جاعداي بويىنشا ءبولىنىپ-جارىلعان وتباسىلاردىڭ تالاپ-تىلەكتەرىن استاناداعى ەلشىلىك پەن الماتىداعى باس كونسۋلدىققا جولداۋىن ەسكەرتكەن.
ايتا كەتسەك، قحر-نىڭ الماتىداعى باس كونسۋلدىعى قازاقتىڭ ءداستۇرلى ناۋرىز مەرەكەسىنە ارناپ جامبىل اتىنداعى فيلارمونيادا ساۋىق كەش وتكىزگەن. سايتتاعى اقپاراتتا «جەبەۋ» رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ كەڭەس مۇشەلەرى كەشكە قاتىسپاعان. كەرىسىنشە باس كونسۋلدىققا ارنايى حات جازىپ، شۇار-دا ورىن الىپ جاتقان ەكى ەلدىڭ دوستىق قارىم-قاتىناسىنا سىزات تۇسىرەتىن زاڭسىزدىقتار مەن كەلەڭسىزدىكتەردى اتاپ وتكەن.
قحر-نىڭ الماتىداعى باس كونسۋلى چجان ۆەيگە 9 ناۋرىزدا جىبەرىلگەن «جەبەۋ» بىرلەستىگىنىڭ حاتىندا «بىرلەستىگىمىز ەكى ەل قارىم-قاتىناسىن ويداعىداي ەسكەرىپ، كەزىندە كونسۋلدىقتارىعىزعا، جانە سىزدەر ارقىلى ش ۇ ا ر ۇكىمەتىنە اتالعان ماسەلەلەرگە جولىققان كىسىلەردىڭ ارىز-شاعىمدارىن ناقتى دالەلمەن جەتكىزگەن بولاتىنبىز. الايدا، وتكەن جىلدىڭ سوڭعى جارىمىنان بەرى قاراي ناقتى نەمەسە قاناعاتتانارلىق جاۋاپ الا الماي وتىرمىز. جاسى ۇلعايعان ناۋقاس زەينەتكەرلەردىڭ شۇار-دا قامقورشىسىز قالىپ قويۋى، اتا-اناسى كەلە الماعان بالالاردىڭ قازاقستاندا ءتىرى جەتىمنىڭ كۇيىن كەشۋى، ونى دەسەڭىز، قازاقستان ازاماتتىعىن العان كىسىلەردىڭ ەشقانداي سەبەپ-سىلتاۋسىز “ساياسي ۇيرەنۋ ورتالىقتارىنا” جىبەرىلۋى سياقتى ادام ساناسىنا كىرمەيتىن جايتتەر شاش ەتەكتەن. بيىل جىل باستالعالى بۇل اڭگىمە سايابىرسىعاننىڭ ورنىنا، ءورشىپ الدى. قىستىق كانيكۋلعا كەتكەن وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەردىڭ باسىم كوپشىلىگى قايتىپ كەلە الماعاندىقتان، وقۋلارىن تاستاۋعا ءماجبۇر بولدى.
ءبىزدىڭ بىرلەستىگىمىز قازاقستانداعى ورالمانداردىڭ قۇقىق-مۇددەسىن قورعاۋدا وزىندىك ورىنى بار، سونداي-اق، سىزدەرمەن سەلبەسىپ جۇمىس ىستەپ كەلە جاتقان ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىم. سوندىقتان دا، ورالمان قاۋىمى، ءتىپتى، قازاقستان قوعامى بىزگە ءۇمىت ارتىپ وتىر، سىزدەر ارقىلى اتالعان ماسەلەلەردى شەشىپ بەرەدى، نەمەسە سۇراقتارىمىزعا تولىققاندى جاۋاپ بەرەدى دەپ كۇتەدى. شاراسىزدىق ءبىزدى ىرىقسىز جاعدايعا يتەرمەلەپ وتىر. وتكەن ايدا سىزدەردىڭ باستامالارىڭىزعا سەلبەسىپ، ءبىراز ورالمان ازاماتتاردى الماتىداعى قىتايدىڭ ەسكى جاڭا جىل كەشىنە قاتىسۋعا ۇيىستىرعان ەدىك. وسىعان تۇسىنبەۋشىلىك ءبىلدىرىپ جاتقاندار بار: “سونشاما قانداستارىمىز شۇار-دا زاڭسىز قىسپاققا ءتۇسىپ، قينالىپ جاتقاندا، سول ەلدىڭ كونسۋلدىعى ۇيىمداستىرعان مەرەكەلىك شاراعا قاتىسۋ اقىلعا سىيمايدى، ءتىپتى ساتقىندىق” دەپ باعالاپ، جەبەۋ بىرلەستىگى “كونسۋلدىق ارقىلى ەشتەڭەنى شەشە الماسا، كىم ءۇشىن ىستەيتىن ۇيىم؟” دەپ سۇراق قويۋدا. مىنە بۇل ءبىزدىڭ بىرلەستىگىمىزگە قوعامدا تەرىس پىكىر قالىپتاستىرىپ وتىر. بىرلەستىك جاعىنان سىزگە جازعان حاتتار مەن ارىزدارىمىزعا جاۋاپ الا الماي وتىرمىز»، دەلىنگەن.
حات جازعاننىڭ ەرتەسى كونسۋلدىق ىستەر ءبولىمىنىڭ باسشىسى دۋ چجيان حانىم بىرلەستىك ءتوراعاسى ءومارالى ادىلبەككە تەلەفون شالىپ باس كونسۋلدىقتىڭ بۇل ماسەلەگە ايىرىقشا نازار اۋدارىپ وتىرعانىن، بىرلەستىك كەڭەس مۇشەلەرىن 11 ناۋرىزدا باس كونسۋلدىققا اشىق ديالوگقا شاقىرعان. «جەبەۋ» جينالىستى ءوز كەڭسەسىندە وتكىزۋدى ءارى باس كونسۋلدىڭ ءوزىنىڭ قاتىسۋىن تالاپ ەتكەن. ناۋرىزدىڭ 11 كۇنى ساعات 11:00-دە باس كونسۋلدىڭ ورىنباسارى مياو حونبو مىرزا، كونسۋلدىق ىستەرى ءبولىمىنىڭ باسشىسى دۋ چجيان حانىم جانە سول ءبولىمنىڭ قىزمەتكەرى حاي لا حانىم «جەبەۋ» كەڭسەسىنە بارىپ، بىرلەستىكتىڭ كەڭەس مۇشەلەرىمەن قالىپتاسقان ماسەلەلەر جونىندە پىكىرتالاس وتكىزگەن.
ءومارالى ادىلبەك ۇلى «شۇار-دا قالىپتاسقان كۇردەلى جاعداي بارلىق ازاماتتاردى الاڭداتىپ وتىر. ءبىز بىلتىر جىل باسىنان باستاپ سىزدەرگە، استاناداعى ەلشىلىككە، قىتايداعى قاتىستى مەكەمەلەرگە كوپتەگەن حات جازدىق. كەي ماسەلەلەر شەشىلدى، كەي سۇراقتارعا جاۋاپ كەلدى. ەندى ەمىن-ەركىن پىكىر الماسىپ، قالىپتاسقان ماسەلەلەردىڭ دۇرىس شەشىلۋىنە تۇرتكى بولساق دەيمىن» دەپ باستاعان اڭگىمەسىن.
جاۋابىندا مياو حونبو: «سىزدەر جىبەرگەن حاتتاردى، ارىز شاعىمداردى ءتيىستى ورىندارعا جىبەردىك. ءبىز تەك ۇسىنىس بەرە الامىز، كۇشتىك قۇرىلىمدار مەن اتقارۋشى ورگاننىڭ بيلىگىنە ارالاسا المايمىز. ال جاۋاپ حاتتىڭ كەشىگۋىنە كەلسەك، بەيجىڭدە ەكى قۇرىلتاي اشىلىپ، ۇكىمەتتە وزگەرىس بولىپ جاتىر. كونستيتۋسيادا وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. ال شۇار-دىڭ جاعدايىن مەنەن جاقسى بىلەسىزدەر، مەملەكەتتىك قۇرىلىمداعى كادرلەردىڭ 1/3ء-ى قىزمەتىنەن تومەندەتىلگەن. وسىدان كوپتەگەن جۇمىستار اقساپ جاتىر. سىزدەر قوعامدىق ۇيىم رەتىندە قانداستارىڭىزدىڭ زاڭدى قۇقىن قورعاۋ جولىندا مىندەتتەرىڭىزدى دۇرىس اتقاردىڭىزدار. ءبىز دە ديپلوماتيالىق جۇمىسىمىزدى تيىسىنشە اتقارىپ جاتىرمىز. ەندى سابىر كەرەك، ءار ءىستىڭ شەشىمى بولادى دەپ ۇمىتتەنەمىز. ق ر ازاماتتارىنىڭ قىتايعا بارىپ ۇستالىپ قالۋى سول ازاماتتىڭ ق ر ازاماتتىعىن الۋدان بۇرىن قحر ازاماتتىعىنان شىعۋ تۋرالى ءتيىستى ەرەجەلەردى بۇزعان بولۋى مۇمكىن، سوندىقتان وسى جايتتەردى انىقتاۋ ءۇشىن ۋاقىتشا قالدىرىلىپ وتىرعان بولۋى كەرەك دەپ ويلايمىن. قحر-نىڭ ازاماتتىعى تۋرالى زاڭىنىڭ 3 باپ 9 تارماعىندا شەتەل ازاماتتىعىن قابىلداعان كىسىلەردىڭ قحر ازاماتتىعى سول ساتتەن اۆتوماتتى تۇردە جويىلادى دەگەنمەن وسى زاڭنىڭ 12 بابىندا اسكەري ادامدار مەن مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر ۇكىمەتتىڭ رۇحساتىنسىز شەتەلدىڭ ازاماتتىعىن الۋعا بولمايدى دەلىنگەن. ول ازاماتتار وسى تالاپتى ورىنداماعان بولسا كەرەك»، - دەي كەلە، قىتايداعى مەملەكەتتىك قىزمەتتە بولعانداردىڭ ق ر ىقتيارحاتىنىڭ الىنۋىن زاڭسىزدىق ءارى جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ اسىرا سىلتەۋى دەپ باعالاعان.
راحىم ايىپ ۇلىنىڭ: «زەينەتكە شىققان ادامدار وسى ساناتقا كىرە مە؟»،- دەگەن سۇراعىنا مياو حونبو: «بۇل جونىندە تالاس بار. بىرەۋلەر كىرەدى دەيدى، بىرەۋلەر كىرمەيدى دەيدى»، - دەپ ناقتى جاۋاپ بەرە الماعان.
اڭگىمە بارىسىندا قازاقستان ازاماتتارىنىڭ قىتايدا قامالۋى مەن ونداعى ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ قۇجاتتىق جانە بيۋروكراتيالىق قىسىم كورىپ وتىرعانىنىڭ ءبىر سەبەبى رەتىندە قىتايدا ءقازىر ءجۇرىپ جاتقان بيلىكتەگى وزگەرىستەر مەن ساياسي رەفورما ەكەنى ايتىلعان. ءارى جۇڭگو كونسۋلدىعىنىڭ وكىلدەرى كەز كەلگەن ازاماتتىڭ تالاپ-تىلەكتەرىن قابىلداۋعا دايىن ەكەنىن، ەكى ەل اراسىنداعى بايلانىستىڭ بارلىق باعىتتا جاقسارا تۇسۋىنە مۇددەلى ەكەنىن جەتكىزگەن.
